Gmina Prostki

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy Prostki należą:

• Słup graniczny w Prostkach

Jednym z niewątpliwie najcenniejszych zabytków historycznych w skali kraju i nie tylko jest Słup Graniczny w Boguszach. Tu właśnie, pewnego sierpniowego dnia 1545 roku, spotkały się komisje graniczne pracujące przy wytyczaniu granicy między Prusami a Rzeczpospolitą Obojga Narodów, na którą składały się Korona Polska i Wielkie Księstwo Litewskie i wyznaczyły miejsce styku granic tych trzech państw. Murowany słup przypomina kształtem kapliczkę przydrożną. Na wschodniej ścianie wmurowana jest tablica z piaskowca, która jest najprawdopodobniej kopią oryginalnej wykonanej z czarnego marmuru. (W 1907 roku została ona zdjęta przez Niemców i wywieziona do muzeum pruskiego w Królewcu). Nad tablicą widnieją dwa herby: branderburski, orzeł z koroną na szyi, z literą „S” na piersi oraz Pogoń, czyli herb Litwy. Tekst napisany na tablicy po łacinie, w polskim tłumaczeniu brzmi : "Kiedy Zygmunt August sprawował rządy w państwie ojca a (jednocześnie) margrabia Albert I panował, ów nad Jagiełły dwojga imion starodawnymi grodami, ten nad krajem Prusów w pokoju piastował władzę, wzniesiony został ten słup, który miał oznaczać linię graniczną kraju oraz rozgraniczać tereny obu władców Roku 1545. Miesiąca sierpnia" . Autorem tych słów był Jerzy Sabinus (pierwszy rektor Uniwersytetu Królewskiego) i wg wiarygodnych źródeł, miał on być fundatorem tej tablicy. 

• Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego we wsi  Ostrykół

Dawny  ewangelicki drewniany kościół z 1667 roku, jeden z nielicznych na Mazurach. Był on odrestaurowany w 1933r. Kościół powstał w miejscu spalonej w 1656 roku przez Tatarów ewangelickiej świątyni. Dzisiejszy barokowy wygląd pochodzi z czasu odbudowy kościoła z 1667 roku. Przy wejściu znajduje się tablica (w języku niemieckim) upamiętniająca poległych mieszkańców z II wojny światowej. We wnętrzu barokowy ołtarz główny z 1683r., barokowe organy. Ta drewniana świątynia, obecnie rzymskokatolicka, kryje w swojej konstrukcji wiele ciekawostek. Szczególnie cenne są empory wbudowane po obu stronach nawy, chór, skręcone kolumienki w barokowym ołtarzu głównym, kapitele korynckie, ambona z 1690 roku, barokowe organy z 1799 roku oraz XVIII-wieczny anioł chrzcielny. Podłogę świątyni stanowi mozaika z czerwonej cegły. W kościele godna uwagi jest także tablica z 1700 roku, którą ufundował ojcu, pastorowi Hermanowi Schwange, jego syn Augustyn, na pamiątkę zapoczątkowania przez niego wiary ewangelickiej na tym terenie. Obiekt wpisano do rejestru zabytków 29 XII 1964r. oraz 20 VI 1986r.

• Kościół pw. św. Szczepana w Rożyńsku Wielkim

Pierwszy kościół powstał w tej miejscowości ok. 1500r. Był on drewniany, kryty strzechą i poświęcony św. Erazmowi. Kościół ten został rozebrany w 1894 roku z powodu złego stanu technicznego. Na jego miejscu w kolejnych latach wzniesiono obecną budowlę. Jest to kościół orientalny, trójnawowy, wzniesiony w stylu neogotyckim z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce. Do prostokątnego korpusu od zachodu przylega dwukondygnacyjna, kwadratowa wieża. Ustawiony w prezbiterium drewniany ołtarz główny jest współczesny i pochodzi 1960 roku. W jego centralnej części znajduje się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, zasłaniany obrazem św. Szczepana. W ścianie głównej prezbiterium znajdują się trzy zabytkowe witraże, przedstawiające sceny Narodzenia Pańskiego, Śmierci na Krzyżu, Wniebowstąpienia, natomiast przed prezbiterium- ambona prawdopodobnie z 1687 roku. Naprzeciw ołtarza głównego znajduje się chór muzyczny, a na nim osiemnastogłosowe organy z 1895 roku. Zostały one wykonane z drewna i cynku w warsztacie Wilhelma Sauera we Frankfurcie nad Odrą. W pobliżu obecnego kościoła  na miejscu, gdzie niegdyś stał ołtarz z XVII wieku, ustawiony jest dziś obelisk z napisem Hier stand der Altar der alten Kirche,Grob Rosinsko. 1589-1892.

• Kościół Matki Bożej Gromnicznej w Wiśniowie Ełckim